Yəhudi Hiylələri

Yəhudilər bu günlərdə yenidən bütün dünyanın diqqətini çəkməktədirlər. I Dünya savaşından sonra Yəhudilərin maliyyə, siyasi və sosial sahələrdə tutduğları mövqe dünyada heç də xoş qarşılanmır.
  Yəhudilər Rusiyada bolşevizmin qaynağı olaraq görülməktədirlər. Bunun doğru və ya yanlış olduğunu  söyləməsək də, Amerikada yəhudilərin sosial və sənayə  islahatlarının atəşli müdafiəçiləridir. Yəhudilərin sayı az olmasına baxmayaraq dünyadakı maliyyə qaynaqlarını kontrol etməktədirlər.
  Yəhudilərin yaşadığları hər ölkədəki ortaq xüsusiyyətləri ticarətdəki bacarığlarıdır. Prusiyyada aparılan köhnə bir statistikada əhalinin 6%-i yəhudidir. Bu yəhudilərin 95%i ticarətlə məşğuldur. Yəhudi olmayan Prusiyya əhalisinin ancaq 11%-i ticarətlə məşğul idi. Yəhudilər Amerkada da sürətli davranmışdılar, örnək olaraq  Corciya əyalətində doğan ilk ağ uşaq İsak Minis adlı bir yəhudidir. Amerkada böyük mağazaların  çoxu yəhudi olmayan  adlar və markalar altında yəhudilərə məxsusdur. Amerikan mediyasında heç bir etnik qrup haqqında yəhudilər qədər olumlu xəbərlər çıxmaz. Bunun səbəbi mediyanın yəhudilərin əlində olmasıdır.
 Əgər yəhudilər Fələstində qalmış olsaydılar  bu günkü maliyyə güclərini əldə edə bilməzdilər. Çünki, Musanın qanunlarına görə insanların zənginləşməsinə izin verilmir. Yəhudi qanunlarına görə torpaq bərabər bölüşdürülür, borc və ehtiyac qarşılığı satıla bilər. Amma hər 50 ildən bir torpaq əvvəlki sahiblərinə qaytarılmalıdır və buna "Jübile ili" deyilir. Bu il əslində yeni bir sosial başlanğıcın əsasını qoyar və zənginin daha zənginləşməsinə, torpaq sahiblərinin ortaya çıxmasına əngəl olur. Bundan başqa yəhudilər Tövratdakı  "Yabançılar qanunu"na əməl edərlər. Bu qanun yəhudilərər bir yəhudidən faiz almağə qadağan edər, amma yabançılardan faiz almağa izin verir. Yəhudilərin biznes dünyasında yüksəlişlərinə yardım edən bir başqa xüsusiyyət isə ticarət etməkçin yeni yöntəmlər axtarmalarıdır. Kredit və borsa sistemlərinin altında yəhudi yaradıcılığı yatar. Bu sistemlər yəhudilərin öz aralarında ticarət etməkdən çox yəhudi olmayanları nəzarətdə saxlamaq üçün gəlişdirilmiş bir sistemdir. Örnəyi "borc sənədi" və "hamilinə çek" yəhudilər tərəfindən icad olunmuşdur. Yəhudilərin sərvətlərinə əl qoyulmasının sərbəst olduğu bir vaxtda yəhudilər bütün sərvətlərini adı olmayan sistemlərdə tutmuşdular. Hamilinə" uyğulamasına bənzər bir başqa yəhudi icadı da  "tuzel kişilikli" firmalardır. Bu şəkildə yəhudi olduğları anlaşılmasın deyə firma isimləri altında iş görürdülər.
 Yəhudi dövlətlər arası  kapitalist olmasına rəğmən bunu8 heç bir zaman ön plana çıxarmaz və vasitəçi olaraq yəhudi olmayanları önə çəkir. Dünyada olan antisemitizm əhval ruhiyyəsinə görə yəhudi yəqin ki, özünü gizlətmək məcburiyyətində qalır. Hər zaman təqib və təhqirlərdən məruz qaldığı üçün özünü müdafiə zəminində yeni yeni icadlara imza atırdılar.
 İspaniya yəhudilərin rahat yaşadığı dönəmdə dünyanın maliyyə mərkəziydi. Yəhudiləri qovandan sonra İspaniya bu gücünü itirdi və bir daha geri ala bilmədi.
  Yəhudi bankirlər bireysel kredilər yerinə dövlətlərin krediləndirilməsini tərcih etməktədirlər. Beləcə yəhudilər iş dünyasındakı istismarları nədəniylə tənqid edilsələr belə qonşu və məhəllə baqqalı kimi üzərlərinə nifrət çəkməzlər. Bu sayədə minlərcə xırda yəhudi tacirləri dürüst ticarət prinsiplərinə görə xalq içində sayğı görürlər.
  Tarixən və indi yəhudilər həmişə yeni yaranan güclərin yanında olmuşlar.
   Almanlar niyə yəhudilərə nifrət edirlər? Almaniyada yəhudilər qonaq statusundaydılar və ev sahibi olmaq istəyəndə cəzalandırıldılar. Digər ölkələrdə yəhudilər rahatlıqla  gücü əllərinə almışdılar. Yəhudilərin nəzarəti əllərinə keçirdikləri ölkələr savaşda Almaniyaya düşmən kəsilmişdilər. Çünki, bu ölkələrdə Almaniya haqqında düşüncəni formalaşdıran mediya yəhudilərin əllərində idi. Ancaq bunun sübuta ehtiyacı vardır. Bunun üçün o zamankı duruma baxaq: Köhnə rejimdən yeni rejimə keçərkən Almaniyada nə olmuşdur? Yeni formalaşan 6 nəfərlik kabinetdə  yəhudi Haase və Landsberq ən güclü şəxsiyyətlərdir. Yardımçısı 1918-ci ildə daha Alman vətəndaşı belə olmayan  yəhudi Kautsky olan Haase xarici işlər naziridir. Haasenin yanında bundan başqa, yəhudi olan Cohen və Herzfeld vardır. Yəhudi Schiffer  iqtisadiyyatdan sorumludur və muavini  Bernsteindir. Daxili İşlər Naziri  yəhudi Preusstur və müavini yəhudi doktor  Freunddur. Yəhudi  Fritz  Max Cohen  hökümət sözçüsü vəzifəsinə gətirilmişdir.
  Bundan öncə Prusiyya krallığı da buna bənzər bir şəkildə örgütlənmişdir.
   Berlin polis rəisi yəhudi Ernst, Frankfurt polis rəisi yəhudi Sinzheimer, Münih əmniyyət müdiri  yəhudi Stainer və Essen əmniyyət müdiri yəhudi Levyudir. Yəhudi Eisner  Bavariya rəhbəridir və s. siyahını uzada bilərik.
  Sülh konfransına göndərilən  iki alman nümayəndəsi yəhudiykən, üçüncüsü  yəhudi siyasəti güdən bir almandır. Alman nümayəndə heyətində yəhudi Max Varburg, Dr. Von Strauss, Merton, Oskar Oppenheimer, Dr. Jaffe, Deutsch, Brentano, Struck və s. var idi.
   Daha öncə adı keçən yəhudilər inqilab olmasaydı bu vəzifələri ələ keçirə bilməzdilər.
Savaş başlar başlamaz Almaniyadakı qida sektoru yəhudilərin əlinə keçmişdir və bunların etdiyi karaborsaçılıq ən vətən sevər kişilərin belə Almaniyaya olan güvənini sarsıtmışdır. Digər xalqlar kimi almanlar da savaşın aclıq və qıtlığ olduğunu bilirdilər və hər şeylərini paylaşmaq tərəfdarı idilər. Ancaq bu vətənsevərlər bir anda özlərini müharibənin sıxıntılarını gəlirə çevirmək istəyən yəhudilərin əllərində gördülər. Ehtiyac malzəmələri bir anda bazardan yoxa çıxmış və daha sonra karaborsada görunməyə başlamışdır.
 Almaniyada kasıb bir yəhudi ətrafına hörülən alman divarını ancaq aşaraq çıxa bilər. Rusiya üçündə eyni şey keçərlidir. Bu ölkələrdə sosial sistemlər yəhudiləri zərərsiz bir bölgəyə həbs etmişdilər. Rusiya yıxıldığında kim ortaya çıxmışdır. Yəhudi Kerenski ortaya çıxmışdır. Anca onun fikirləri yetərincə radikal deyildir. Buna görə başqa bir yəhudi Troçki meydana çıxmışdır
 Yəhudi Rusiyada bolşevik Amerikada devrimçidir. Yəhudinin yaratdığı anarxiya onun yapısından gəlməz,sadəcə məqsədi üçün anarxiyanı yaradır. Zəngin yəhudi zatən anarxist olmaz, çünki, istədiyi hər şeyi sinsicə əldə edə bilir. Kasıb yəhudinin isə anarxiyadan başqa seçimi yoxdur. Varlı və kasıb yəhudi ortaq çalışırlar və bir-birlərinə olan simpatiyalarını heç bir zaman itirməzlər. Kasıbın yaratdığı anarxiya uğurlu olursa kasıb yəhudi zəngin yəhudinin yanında yer alır. Ancaq uğursuz olarsa bu səfər yaratdığı çaxnaşmada zəngin yəhudi üçün yeni bir iş yerləri açılar.
 Bu səbəblə yəhudilər dünyadakı bütün inqilabları dəstəkliyirlər.

       

Udinlər

Azərbaycanın avtoxtonları içərisində mənşəyi və tarixilə, dili və mədəniyyəti ilə diqqəti cəlb edən kiçik etnoslarrdan biridə Udinlərdir.
 Elm aləminin udinlərə marağı ilk dəfə XIX əsrin birinci otuz  illiyində Zaqafqaziyanın rus imperiyası tərəfindən işğalından sonra baş vermişdir. Buna səbəb o olmuşdur ki, udinləri uqro-fin xalqı olan udmurtlarla, həmçinin guya Qafqaza Uzaq Şərqdən köçüb gəlmiş udegeylərlə qohum olduğunu zənn edirdilər. Udinlər haqqında ilk ciddi tədqiqat 1835-ci ildə udin dili lüğətinin əsasını qoyan A.M. Şaqrenə məxsusdur. 1834-35 ci illərdə E. İ. Eyxvald  udinlər və onların dili barədə orijinal məlumatlar dərc etdirmişdir. Lakin o, hesab edirdi ki, onlar fin- uqor tayfasındandır və Qafqaza şimaldan gəlmişdilər. O udinləri adlarındakı oxşarlığa görə udmurtlarla  eyniləşdirirdi. Lakin artıq XIX əsrin ortalarında Şifner belə nəticəyə gəlir ki, udin dili Dağıstandakı dağlıların dili ilə qohumdur və Azərbaycan türkcəsinin güclü təsirinə məruz qalmışdır.
  XIX əsrin ortalarında  Qafqaza və Azərbaycana səyahət edən A. Duma da udilərə maraq göstərmişdir. Müəllif qeydlərində göstərir ki, udilərdən söhbət düşdü. Siz məndən soruşa bilərsiz ki, axı bu udilər kimlərdir? A. Düma  bu suala cavab olaraq yazır ki, elə mən özüm də bunu bilmək istərdim. Müəllif sonra oxucuya məlumat verərək göstərir ki, udinlər Qafqazda yaşayan tayfalardır. Lakin bu dildə danışan adamlar çox azdır. Onlar heç kimin başa düşmədiyi, heç bir dilə uyğunluğu olmayan bir dildə danışırlar. Tək halda onlara udi, cəm halda isə onlara udyox deyirlər. Udilərin sayı 3 minə yaxın olar. Bu tayfa iki kənddə yaşayır. Bunlardan biri Nuxanın 40 kilometrliyində yerləşən Vartaşen kəndidir. İkincisi isə Vartaşenin 30 km-də Şamaxı istiqamətindədir.
     Xatirələrdən daha sonra məlum olur ki, yazıçı Georgi Bejanov adlı bir udinlə tanış olmuş, ondan müxtəlif əşyaların adını  soruşub öz dəftərinə yazmışdır. Yazıçı qeyde edir ki, mən sözlərin tələffüzünü yazdım. Allaha- bixaçux, çörəyə-şum, suya- xe, torpağa-qul, ulduza- xabum, günəşə- bex, aya isə xaş deyirlər, onlarda səma sözu yoxdur. Ona görə də Azərbaycan türkcəsindəki göy sözünü işlədirlər. Müəllif sözünə davam edərək yazır ki, udinlərdə kişi-işqar, qadın - çuşbux, kişilər sözü "adamlar", qadınlar sözü isə "çebux" şəklində işlənir.
 Udin dili akademik Şifner tərəfindən tədqiq edilmişdir. O yazırdı ki, bu dil daha çox kuri( ləzgi) dilinə yaxınlaşır, lakin tatar dilinin güclü təsirinə məruz qalmış, həmçinin çoxlu erməni sözlərini mənimsəmişdir. Vartaşen və Nic udinləri  pravoslav və erməni  Qriqoryan kilsələrinə mənsubdurlar.
  XIX əsrin sonuna yaxın A. V. Starçevskinin  "Qafqaz Dilmancı" kitabında udin dilinin sözləri, cümlələri və udi dilinin qısa qrammatik oçerki verilir.
   Udinlər barədə tarixi məlumatlar 2500 illik dövrü əhatə edir və buna müxtəlif yazılı abidələrdə rast gəlmək olur. E. ə. III  minillikdə Kuti dövlət qurumunun udilər olduğu guman edilir. E.ə VIII əsr Urartu mixi yazılı mətnlərində udurların da adı çəkilir ki, bunların da həmçinin udilər olduğu  fərz edilir.
  Udinlər barədə daha ətraflı məlumatlar mənşəcə udi olub, VIII əsrdə yaşamış Moisey Kalankaytuklunun " Albanların tarixi" əsərində verilir. O, özü də 26 alban tayfasının mifik banisi Aran barədə xəbər verir. Onun ( Aranın) oğlundan Uti, Girdman, Savdi, Qarqar knyazlıqları törəmişdir. Bunuda əlavə edək ki, Kürlə Araz çayları arasında alban tayfalarının məskunlaşdığı torpaqların adı da Aran adındandır. Aran toponimi, ola bilsin ki, Midiya dövrünə (VIII-VI)  aiddir. Ərazi adı kimi eramızın III-cü əsrində I Sasani  şahənşah Şapurun yazısında qeyd olunmuşdur. Özü də Qafqaz Albaniyasının bütün torpaqları, yəni iki çay arasından kənardakı torpaqlar: Şimali Azərbaycan, habelə Cənubi Dağıstan və Gürcüstana və Ermənistana birləşən vilayətlər də Aran adlanır. Zaxariya Ritorun VI əsr " Salnaməsi"ndə deyilir: "Aran - öz dili olan ərazidir: onların çarı vardır.
  Arsax toponimini udi dilinin normaları ilə izah etmək olar. Belə ki, udi  dilində arsax  " yaylaq, yay düşərgəsi", "əyləşən yer, məskən"mənalarını bildirir. Söz "ars"- "əyləş" anlayışından törəmədir - "arsesun"- "əyləş" felinin əmr formasıdır, buradan da "oturaq", "oturaq həyat tərzi keçirən adamlar" deməkdir. "Ax" isə udi toponimiyası üçün xarakterik olan, Muxax, Ardax, Karpax, Cimcimax toponimlərində  təsbit edilmiş cəm halını bildirən  şəkilçidir.
 (Ardı var)

Yəhudilər Fatimilər və Monqollar Dövründə

Fatimi xəlifəsi Mustansir Billahın lələsi yəhudi Ebu Səid Tustəri idi. Bu dövrdə yəhudilərin nüfuzu o qədər güclənmişdiki, Misirli şair İbn əl Bəvvab bu barədə şer yazmışdı:
 Bir dövrki, adı dövrü yəhudi,
Para onda, şöhrət onda şan onda,
Vəzird ə onlardan, padşah da
Demədimmi a misirli mən sənə,
Yəhudi ol, Yəhudi ol, Yəhudi!
Fələk belə yəhudi, görmədinmi?
  Fatimilər dövründə (10-12 əsrlər) yazılan bu şeri XXI əsrlə müqayisə etsək görərik ki, yəhudilərin durumunda dəyişən heç nə yoxdur. Şer indi də aktullığını saxlıyır.
  Tustərin nüfuzu o qədər artdıki, digər vəzir tərəfindən hiylə qurularaq öldürüldü. Xəlifə bu dəfə Tustərin qardaşı Ebu Nasrı xüsusi divan katibi təyin etdi.



 Olearu "Müxtəsər Fatimi Xəlifəliyi Tarixi' kitabında belə yazır; Şərqdəki sistem yəhudi və qibtilərə elə fürsətlər verdiki, bütün xainliklərini göstərdilər. Sivil görəvlərdə yəhudi və xristiyanlardan istifadə edilmə islam ölkələrində yayğın idi. Amma Fatimilər bu mövzuda çox aşırı getdilər.
 Müsəlmanların Fatimi dövlətində məruz qaldığı təqiblər əslində Fatimi ölkəsindəki qeyri müsəlmanların özəlliklə, yəhudi nüfuz sahiblərinin planları idi. Nümunə olaraq, Dr. Həsən İbrahim Həsənin də qeyd etdiyi kimi, hicri 381-ci ildə Misir xalqından birinin yanında Malik b. Enesin "Muvatta" adlı əsəri tapıldığı üçün döyülərək küçələrdə sürünmüş, məscidlərin, dukanların, evlərin divarlarına Ashabi-ikrama, xüsusilə Ömərə, Əbubəkirə, Osmana lənətlər yağdıran yazılar yazılmışdı. Bu dövrdə xəlifə 365-386 illərində hakimiyyətdə olan Əziz Billah idi. Bu böyük xəlifənin vəzir-əzəmi daha öncə babası da vəzir olan yəhudi Yaqub b. Killisdi. Sözü gedən xəlifə Şam vilayətini də yəhudi Münşinin idarəsinə vermişdi.
 Yaqub b. Kilis xəlifəyə Misiri fəth etməyi tövsiyyə etmişdi. Yəhudilər bu dövrdə Abbası xilafətinin paytaxtı, orada parlayan elm işığına böyük kin bəsləyirdilər.
 Yəhudi Ali Qurumu tarixi təcrübəsi və xəbis zəkasıyla Şimali Afrikada meydana çıxan yeni güc Fatimi dövlətinin Bağdadın rəqibi olacağını anlamışdı.
Moğollar Hülakinin komandanlığında Bağdada hücum edərək (1258) Bağdadı ələ keçirdilər və Abbasi xəlifəsi Mutasim və ailəsini öldürdülər.
  Tarixçi Wells belə yazır; " O dönəmdə monqollar islama qarşı aşırı bir düşmənlik göstərdilər. Bağdadı ələ keçirdiyində yalnız şəhər əhalisini öldürməklə kifayətlənmiyib Şumerlərdən bəri Əl- Cəzirəni abad hala gətirən qədim suvarma sistemini məhv etdilər. O tarixdən etibarən Əl-Cəzirə xarabaya çevrildi.(səh.229)
 Moğollar buranı idarə etmək üçün yəhudi və xristiyanlardan istifadə etməyə başladılar.
  Xaçlı səfərləri üzrə tədqiqatçı alim Steven Runciman məşhur yazısında belə deyir; Yəhudi Saad əd Dövlə əmisi Sultan Əhmədin öldürülməsindən sonra taxta çıxan elxani Arqunun vəziri idi.
 Sultan Əhməd uşaqlığında xristiyan nəsturi məzhəbi üzrə yetişdirilmiş ömrünun sonuna yaxın islama meyl etmişdir. 1282- ildə taxta çıxandan sonra islamı qəbul etdiyini açıqlamışdır.1284- cü ildə sui qəsd nəticəsində öldürülmüşdür. Taxta Arqun ağa çıxmış və xristiyan qərbi Suriya və Fələstini işğal etməkçin qışqırtmışdı. Lakin o sıralar Qərbin başı vətəndaş müharibələrinə qarışmışdı.
 Doktor Mustafa Şeyba belə yazır; Moğollar daha öncə Mosul bazarında dəllallıq edən Səəd əd Dövləni  təbabətdəki məharətinə görə və monqol dilini yaxşı bildiyi üçün çox bəyənərək onu və oğlunu ölkələrinə gətirdilər. Bundan başqa 1288-ci ildə Tiflisdən bir qrup yəhudini Bağdada göndərərək onları müsəlman icmalarının başına gətirdilər.
 Özünü Səəd əd Dövlə kimi tanıdan bu yəhudi monqollar arasında yerini bərkitdikdən sonra 1289-cu ildə  mülklərini geri almaqçın İraqa gəldi və İraqın işləri ona və qardaşlarına tapşırıldı.
 Səəd əd Dövlənin Musa ibn Cəfərin qəbrini təhqir etməsi. müsəlmanların müqəddəs saydığı şeylərə dil uzatması musəlmanların qəzəbinə səbəb oldu. Səəd əd Dövlə və qardaşları xalq tərəfindən öldürüldü.
 Yəhudilər hökmdarın bütpərəst olmasından cəsarətə gəlib islama qarşı hücumlarını artırmışdılar. İzzuddevle ibn Kemmunə adlı bir yəhudi. yazdığı kitabda islamın müqəddəslərini təhqir etmişdi. Sonunda xalq ayaqlandı və Hillə şəhərində onu tutub öldürdülər.
   Gördüyünüz kimi yəhudilər orta əsrlərdə də öz fitnəkar fəaliyyətlərini  davam etdiriblər və bu məqsədlə islami firqələrdən istifadə ediblər

Fələstin

 Tarixdə Fələstin adını ilk dəfə çəkən yazar tarixin atası sayılan Heredotdur. Bu ölkəyə " Suria paleatina" adını vermişdir. Ayrıca aşağı Suriya adıyla da bilinir. Tövratin 'Çıxış" kitabinda da Musanı n Fələstin adını çəkdiyini bilirik: Fələstin xalqı dəhsətə düşəcək.
  Bəzi tarixçilər Fələstin adının "çobanın ölkəsi" anlamına gələn qədim suryanicə "Palishan" kəlməsindən törədiyini düsünməktədirlər.
 Araşdırmaçıların çox hissəsi Fələstin adını dəniz kənarında yaşayan Hind-Avropa Fələstinlilərdən aldığı mövzusunda həm fikirdirlər.
  Fələstin ingilis mandati dövründən 27000 kvadrat km-lik torpaq parçasıdır.
  Fələstin torpağları tarixin heç bir dönəmində işğalçıların hədəfi olmağdan qurtulmamışdı. Çünki, Amerkanın, Avstraliyanın ve Yeni Zealandiyanın kəşfindən öncə  XV yüz illiyin sonlarına qədər 3 qitənin yəni bütün dünyanın buluşma ve yol ayrımı nöktəsi bu torpaqlardı.
  Araştırmaçılarçın ən çətin məsələ, tarix boyu Fələstində yerləşən əhalinin kimliyi ve sayı xüsusunda bir qərar verməkdir.
  Sami dilində danışan tayfaların Fələstinə öz möhürlərini vurması aksiyomadi.
 Miladdan öncə III minillikdən etibarən Fələstini yurd edən Amorilər, burada şəhərlər və qalalar tikmiş, Fələstinə, Suriyaya ve Iraqa  siyasi və əsgəri yöndən hakim olmuşlar. Amorilərin paytaxtı Mari gözəl qadınları ilə məşhur idi.
 Fələstində Amorilərlə birlikdə  və ya onlardan sonra Sami Kənanlılar yaşadılar. Yəqin ki, Kənanlı köç dalğası daha güclü oldu ki, bölgə onların adıyla Kənan eli adlanmağa başladı.
  Daha sonra Hiksosların  bəlli bir sürə Suriya ve Misir torpağlarındakı hakimiyyəti sırasında  Hurrilər, Habirular və Hetlər buraya yerləşmiş, sonra köçüb getmişdilər. Ardıyca, m. öncə II minilliyin ortalarında Sami Aramilər tarix səhnəsinə çıxaraq, kütləvi şəkildə Fərat, Dəməşq, Havran ve Bəka vadisinə yerləşdilər.
  Ibranilerin Kənan elinin( Finikiya) qapılarını döyməyə başladığı dönəmlərdə, yəni eradan əvvəl XIII  yüz illiyin sonlarında Hind-Avropalı bir xalq Kənan ölkəsinin sahillərinə hücum edərək Yafa ile Qazze arasında qalan 40 mil uzunluğundakı ərazidə yerləşdilər. Bunlar, daha sonra bütün Fələstinə adlarını verəcək Fələstinlilər idi.
   Geniş yayılmış görüşə görə  əsil ölkələri Krit və Ege adaları olan Filistlər, məmləkətlərinin  zəlzələ və Afrikadan gələn köç dalğasıyla xaraba halına dönməsindən sonra bəzən quru yoluyla Kiçik Asiyanı keçərək, bəzən də dəniz yoluyla  Suriyaya gəlib Fələstin sahillərində məskunlaşmışdılar.
 Hər nə qədər ərəblər qədim dövrlərdə Fələstin əhalisinin formalaşmasına  böyük ölçüdə təsir etməmişdilərsə də, önəmli bir nüfusları vardi və güney tərəfdən Fələstin sərhədlərinə soxulmuşdular. Miladdan öncə  VI yüz illikden etibarən  irəliləyərək  Sinanın şimal şərq hissəsində ərəb Nabat dövlətini qurmuşlar və paytaxtları Petra Romalılar dönəmində  yüksək mədəni səviyyəyə çatmışdır.
  Erəb yarımadasına  ərəb torpaqları deyilməyə başladıqdan  sonra Ürdünün şərqindəki torpaqların hamısına bu ad verilmiş və Romalılar gəlincə Ürdünün şərqinə rəsmən Erəb yurdu adı verilmişdir. Islami fəthlərdən sonra Fələstin ve digər ərəb bölgələri ərəb kimliyinə büründü. Ürdün çayının hər iki sahilinə yayılmış Fələstin əhalisi şəhərlisi, kəndlisi, səhrada yaşayanı ilə birgə əslən ərəb qəbilələrinə mənsub olması ilə öyünürlər.
  Akka, Hayfa, Nasira ve ayrıca əl-Cəlil metropoliti Matran Gregorius Haccarin Ingiltərə hökümətinin ərəb üsyanının səbəblərini araşdırmaq üçün 1937-də Fələstinə göndərdiyi Kraliyyət Komissiyasına söylədiyi bu sözlərə qulaq verək.
 Fələstinli  ərəblərin bu ölkəni yəhudilərdən minlərcə il öncə  vətən edən əsil Fələstin yerlilərinin  soyundan gəldiklərini unutmayın. Yəhudilər onları qovmağı bacarmadılar və ölkə bu zamana qədər onların adıyla qaldı. Yəhudilər  ölkənin ancaq bir qismini bir neçə əsr əllərində saxlıya bildilər. Sonra Fələstində xristiyanlıq ortaya çıxdı.Səmavi kitablara görə onların hamısı, yəhudilərin isə bir qismi xristiyan oldu. Xristiyanlığın təqib edilməsinə baxmayaraq Fələstin xristiyanlaşdı. Ardıyca, islami fəthlər başladı. Islam Isani ucaldirdi. Xristiyanların böyük hissəsi xristiyanlığı qəbul etdi və ərəbcə bütün ölkəyə yayıldı.
 Islami ərəb fəthlərinin nəticələrindən biri fəth etdikləri ölkələrin xalqlarıyla qarışıb onları ərəbləşdirmələri oldu.

Xaşxaş və İmperializm

Bir ölkə düşünün ki, professoru "narkotik aldim ve içimdeki pislik öldü", deyib Harvard unversitetindeki psixologiya işini buraxir. L.S. Demons, yəni LSD [narkotik) şeytanlari adli teriqet qurub qadin kisi olmaqla yuzlerce gencle birlikde her növ uyuşdurucu madde çəkərək, ən ağla gəlməyəcək sapığ məclislər təşkil edirler.
Bir ölkə düşünün ki, yazari 'mənim marixuana çəkməyimə hökümət nece qarisa bilər" deyə məqalələr yazir.
Bir ölkə düşünün ki, şairi " narkotik aldıqdan sonra homoseksualligimi unudub, bir qadına meyl etdim" deye bəyənat verir, onuncu defe nəşr edilen şer kitabinin sonuna qoydugu nöqtə"...adi keçən şerlərimi beynimi genisletmek amaciyla Amazon yerlilərinin istifadə etdiyi Avaxuasca adli uyusdurucu maddəni alaraq yazdim.." deyerek öyünür.
Bir ölkə düşünün ki, müğənnisi, konsertə çıxmadan öncə ve ya konsertin gedişinde, plakatlarinda ve onunla reportaj hazırlayan jurnalistlere "mən de uyusdurucu maddə istifadə edirem".. deyir.
Bir ölkə düşünün ki, qəzetlerində "donuz polisler 122 min tablet əla növ uyuşdurucuya əl qoydular" deye xəbərlər yayir.
   Uyuşdurucu maddə dedikdə mövzuya Amerkadan girmenin çox yarari vardir. ÇÜnki:
a) Uyuşdurucu maddələr səbəbi ilə gəncliyinin yüksək faizle pozulmus ölkə Amerkadir
b) Yer üzündə, uyuşdurucu maddələrin alanin, satanin, yayanin ən bol olduğu ölkə Amerkadir.
c) Uyusdurucu maddelere qarsi ən ətkili savaşi verdiyini irəli sürən ölkə Amerkadir.
Amerikada aparilan arasdirmalara görə bir gəncin "narkaman" olmasini hazirlayan başlıca faktorlar bunlardir.
1) Muxtelif ideoloji örgütlərlə dialoq qurma istəyi.
2) Bacariqsiz olmasini ört basdir etməkçin ve dostlarının əhatəsində küçük düşməməkçin
3) Düzənə qarsi çıxmıs olmaq üçün
4) Sənətçi olmaqcın
5) Cinsəl azadliqa çatmaqcın
6) Vyetnam savaşına getməməkçin
7) Əlinin altInda olması nədəni ilə
8) Maraq uğruna və iş olsun deyə
9) Ailədəki problemlər nədəniylə
    Prezident Riçard Nikson 1972 ci il 6 fevral tarixli "THE NEW YORK TIMES MAGAZIN"e verdiyi bəyənatda:" Ne yaziq ki, Amerika zənginləşdikcə qədim Yunan ve Roma mədəniyyətləri kimi fəlakətə doğru gedir," deyə bildirmişdi
  Bu arada qeyd edəcəyimiz bir məqam var. Birinci Dünya savaşından sonra Amerikada marixuananin serbest olaraq alinib satilan bir maddə olduğu ve o zamanki sağlıq raporlarinda alkoqoldan fazla zərərli olmadığı yazılmaqdadir. Mart 1967 tarixli THE SAN FRANCISCO GRADE adlı dərgisinde yazar Harru Monroe, marixuananı mudafiə edir. Sonuc olaraq "marixuananin alkoqoldan daha az zererli olduğu, qadağan edilməsinin səbəbi politik ve ekonomik çixarlar olduğunu" açıqlıyır.
Məqalənin bir bölümündə belə yazir.
Amerkanin savaş yapıcıları marixuana içməzlər- ancaq savaş yaparak minlərlə insani öldürürlər.
  Əgər bir gənc 'heavy drugs" deyilən ağır maddələrlə başlamamışdırsa onun narkamaniyadan qurtulması mümkündür. Fəqət, heroin,morfi, kokain kimi ağır maddələrlə başlamışdırsa bu iş onun ilk növbədə özünə, sonrada tibbə, bunyələrinə qalmış bir işdir. Bir ildən yuxarı istifadə edənlərin qurtuluşu bir az zordur. Daha yuxari yaşlılarda qurtulma ehtimalı 1% ve hətta sıfırdır.
Bir gənci bundan xilas etməkçin ilk növbədə onu uyuşdurucuya doğru itəlyən faktoru təsbit etmek lazimdi. Ancaq bundan sonra- 3 ay ile 1 illik tedavi ilə maddə düşkünlüyündən qurtula biler.
Gənclə qətiyyən kobud davranılmamalidır. Polis yöntəmindən çox psixoterapik yöntəmlərə baş vurulmalıdı
Bir gənci bundan xilas etmekçin ilk növbədə onu uyuşdurucuya doğru itəlyən faktoru təsbit etmək lazımdı.
Tədavi görən gənclərin çox hissəsi yenə təkrar uyuşdurucu maddələrə dönməktədirlər. Bu durum qarşısında hec də panike qapılmamaq lazim. ÇÜnki bu qaçınılmaz bir gəlişimdir.
Gənci bir müddət öz halına buraxmaq lazimdir. Yenidən uyuşdurucu maddələrə dönən bu gəncləri çoxu sağalıb sağalmadıqlarını, iradələrini öz istəklərinə uyğun yönədib yönətmədiklərini özlərinə sübut etməkçin yapmaqdadırlar. Yenə çox hissəsi sıxılaraq uyuşdurucularla əlaqəni birdəfəlik kəsmişdilər.
Bəzi psixoloqlara görə narkamanların ən önəmli dövrü bu ikinci, üçüncü dönüşləridir. Bu doktorlar tədavilərini ilk gəlişə görə deyil, bu ikinci dəfələrə görə müəyyən edirlər.

İbn Batuta Səyahətnaməsində Hulakilər

İki İraq deyilən bölgənin və Xorasan hökümdarı, Ebu S . "Xan" buralıların dilində hökümdar anlamındadır. Bu adamın atası tatar xanlarından  islamiyyəti qəbul etmiş Məhəmməd Xudabəndədir. Adında ixtilaf vardır. Bəziləri  Xudabəndə oxumuş "dal" hərfi ilə. Ama  "bəndə" kəlməsinin oxunuşunda ixtilaf yoxdu. Bu durumda kəlmə " Allahın qulu" anlamına gəlir
   Ancaq bəziləri bu adamın adı " Xarubəndədir" deyirlər. Xaru farsca "eşşek" anlamındadır. Yəni "eşşək xidmətçisi". Bəziləri deyir ki, Tatar xanları yeni dünyaya gəlmiş uşağa ad verərkən evə ilk girən adama etibar edirlərmiş. Hökümdar doğularkən evə eşşeklərə baxan xidmətçi girmiş, bu üzdən bu adı almışdı.
    Məhəmməd Xudabəndə müsəlman olmamışdan öncə rafizi alimlərindən Cəmaləddin Mutahharla dost olmuşdu. Cəmaləddin rafiziləri öyərək  digər məzhəblərdən daha tutarlı olduğunu anlatdı. Xilafət məsələsinə də toxunaraq hz. Ebubəkrin və hz. Ömərin Peyğəmbərimizin vəzirləri olduğu, hz. Elinin isə peyğəmbərimizin əmisi oğlu və kürəkəni olması səbəbilə xilafətin varisi olduğunu anlatdı. Sultanın əlindəki mülkün ata- baba yolu ilə almasını misal çəkərək imaməti izah etdi. Sultan ilk öncə anasının təsiri ilə xristiyan dinini mənimsəmişdi. İslami mövzuları çox bilmirdi. Cəmaləddinin sözlərinə inanaraq xalqı rafizi məzhəbinə soxmağa çalışdı. Bunun üçün İraq, Fars, Azərbaycan, İsfahan, Xorasan və Kirman əyalətlərinə fərmanlar yazdı, elçilər göndərdi. Fərmanın ilk çatdığı yerlər Bağdad, Şiraz və İsfahandı
    Bağdadın Babül-Ezc səmtinin əksəriyyəti Hənbəli məzhəbi olduğundan; "dinləmirik, boyun əymirik!dedilər. 12 min nəfər bir araya gəlib silahlandılar və fərmanı gətirənin olduğu məscidə getdilər. Onlar Bağdadın barmaqla göstərilən cəngavərləri idilər. Xətib normal xütbəni dəyişdirir, ya bir  şey əlavə edər, yaxud əksik oxuyarsa onu və sultanın elçisini öldürəcəklər, sonra da özlərini qədərə təslim edəcəkdilər. Sultan 3 xəlifənin adını xütbədən çıxarmağı əmr etmişdi. Öldürülməkdən qorxan xətib xütbəni hər zamankı kimi oxudu. Şiraz  və İsfahan xalqı da, bağdadlılar kimi hərəkət etdi. Elçi saraya gəlib olan bitəni anlatdı. Yazı Qarabağda keçirən Sultan  üç şəhərin qazılarının hüzuruna gətirilməsini əmr etdi. Öncə Şiraz qazisi Məcdüddin gətirildi. Sultan həmin qazinin köpəklərə verilməsini əmr etdi. Boğazlarında zəncir olan bu köpəklər iri bir cinsdən idi və tək vəzifələri insan parçalamaq idi.
    Heyvanlar Mecdüddinin üzərinə hücum etdilər. Amma ona yaxınlaşdıqca yavaşladılar və quyruqların sallamağa başladılar.
    Sultan hadisəni eşidən kimi sarayından ayaqyalın çıxıb qazının önündə diz çöküb ayağlarını öpür, əlindən tutub öz əlbisəsini ona geydirir. Bu onlara görə ən böyük sayğı əlamətidir
     Şiə məzhəbindən dönür, xalqın əhli sünnət məzhəbində qala biləcəyinə dair ölkənin hər yerinə fərmanlar göndərir. Qazıya Cemkan ətrafında yüz kənd verir və Şiraza yola salır.


.

İbn Batuta Səyahətnaməsində türklər

Söhbət Qızıl Orda türklərindən gedir
   Türklər çörək və qatı yeməklər yeməzlər; "düki" adını verdikləri bir malzəmədən yemək hazırlarlar. Öncə suyu atəşin üzərinə qoyarlar,Qaynayınca düyüdən bir parça içinə atarlar. Yanlarında ət varsa onu əzib qaba qoyarlar və bərabər bişirirlər. Yemək bişincə hər kəsin payını boşqablara qoyub servis edərlər. Yeməyin üzərinə qatıq tơkərlər. Yeməkdən sonra qımız içərlər
  Türklər yaxşı xasiyyətli, qüvvətli və cəsur insanlardir. Bəzi vaxtlarda "borani" deyilən xamır çörəyi yiyərlər. Bu yemək kiçik kəsilmiş xəmir parçalarıdır. Bunların ortasından dəlik açıb tavaya qoyarlar. Bişəndən sonra üzərinə yoğurt töküb yeyirlər. Düyüdən hazırlanan növləri də var.
   Şirin yemək onlata görə ayıb sayılır. Ramazan ayında Sultan Özbəyin hüzurundaydım. Daima süfrələrində at və qoyun əti vardı. Ayrıca "rişta" (əriştə) deyilən və bişdikdən sonra sütlə qarışdırılarak bir şorba da hazırlanmışdı.
    Yeməkdən öncə kiçik kasalarda ağ su gətirdilər, hər kəs onu içdi.
    Bu içilən nədir? deyə soruşdum.
   Dühn suyudur!dedilər
    O gecə dostlarımın hazırladığı şirniyyatdan bir qab sultana verdim. Sultan sadəcə barmağıyla toxunmaqla kifayətləndi, bir daha əlini vurmadı. Tülük Tümurun anlatdığına görə sultan bir gün nəvə-nəticələrinin sayı qırxa çatan hörmətli bir qapıquluna belə demişdi:
   Bu şirniyyatı yesən hamınızı azad edərəm. Ama adam belə cavab vermişdi.
    "Məni öldürsəndə yemərəm"
    Türklərin oğurluqla bağlı cəzaları çox ağırdır. Heyvan sürüləri çobansız otlaya bilirlər. Yanında oğurluq heyvan olan onu geri verməli və həmin heyvandan əlavə olaraq 9 dənə sahibinə verməyə məcburdur. Egər bunu ödəyəcək gücü yoxdursa uşaqları alınır. Uşağı yoxdusa öldürülür
  

Səfəvilərdən öncə əhalinin dini görüşləri

  Iranın dini xəritəsi XV əsrin sonlarına yaxın bu şəkildəydi: Fars; İranın içəri bölgələri olan Qum, Mazandaran, Xorasan şiə məzhəbli, Kürdistan, Şərqi Xorasan və Gilan isə sünnülərin sıx şəkildə yaşadığı bölgələr idi. Ancaq Şah İsmayılın çıxışına qədər bü bölgü o qədərdə hiss olunmurdu. Çünki oları tasavvuf kimi birləşdirən bir sıra ortaq ünsürlər vardı ki, ədəbi əsərlərdə də öz əksini tapmışdır.
  Şiə motivlərinin əsas anlamda Anadoluya girməsindən öncə, İsmailiyyə şiəsi ideyalarının və Həsən Sabbahın Alamut qalasını zəbt edərək qurduğu İsmailiyyə dövlətinə bağlı xəlifələrin bu bölgədə təbliğat apardığını bilirik.
  Qızılbaş termini hər nə qədər XV əsrin sonlarına yaxın istifadə edilməyə başlansa da, bunun bir tarixi olduğu dəqiqdir. İslamiyyət, Türklər hələ Orta Asiyadaykən İran mədəniyyətinin mərkəzi olan Xorsan yoluyla gəldi.Türklərin IX əsrdən sonra islamı qəbul etmələri ilə bu yeni din, onların rəsmi dini halına gəldi. Səlcuqların xı əsrin yarısında Sünnü İslamı mənimsəmələri ilə türklər, İslam dünyasında sünnü islamın qoruyucuları olaraq görülməyə başladılar. Ancaq islam Mavərunnəhr bölgəsində yerləşən xalqa mədrəsələrdə kitaba uyğun bir şəkildə öyrənilirkən, köçəri tayfalar üçün eyni şey olmadı. Əsasında Şamanizm, Buddizm və Manheizm kimi mistik dinlər duran köçəri türkmənlərin köçəriliyinə görə islamı kitaba uyğun ğyrənmə imkanları yox idi. Ona görə qəbul etdikləri bu dini köhnə mistik dinləri ilə transformasiya edərək yaşamağa başladılar.Bu dinin başlanğıcda isna-aşariyyə ideyaları ilə heç bir əlaqəsi yox idi. Köhnə türkmən inancları və bir tərəfdən də İran sufiliyinin təsiri ilə din heterodoks vəziyyət almağa başladı. Osmanlı dövləti qurulan ərəfədə xalqın bir qismi heterodoks islamı yaşamaqda idi.
  İndi Azərbaycandakı vəziyyətə nəzər salaq: Azərbaycan Arxeologiyasi kitabında bu cümlələr diqqətimizi çəkir."IX əsrə qədər Azərbaycanda heç bir arxeoloji qəbir üstü abidəyə rast gəlinmir. Bu yəqin ki, islamın müsəlmanın qəbri bilinməməlidir prinsipinə əməl edilməsi ilə bağlıydı.Sonrakı dönəmdə sufi təriqətləri- Səfəviyyə, Xəlvətiyyə, Nəqşibəndilik və s.yayılması, türk tayfalarının axını, onlarda ata kultu inancının olması nəticəsində, Azərbaycanda türbələr geniş yayılmağa başladı.
  XIII-XIV əsrin qovşağında Hulaki xanı Qazan xanın islamı qəbul etməsi, şiələri öz tərəfinə çəkməkcin hətda Pir Yaqub Bagestani adlı bir şairdən istifadə edərək təbliğat aparması, işi bitdikdən sonra bu şairi qayadan atıb öldürməsidə məlumdur.( Spuler,1987Ondan sonra hakimiyyətə gələn Məhəmməd Olcaytu din dəyişmələri ilə məşhur olmuşdur. Buddizmdən sünnülüyə,şiəliyə, ömrünün sonlarına yaxın şamanizmə girdiyi söylənilir.

    İndi gəlin XIV əsr mənbəsi Nuzhət-əl-Quluba baxaraq Azərbaycanın o zamankı dini xəritəsini cızaq:
Təbriz-əksəriyyəti şafi məzhəbindədir,digər dinlərdə vardır
Ərdəbil müridlərindən bəhs edərkən "əksəriyyəti şafi məhzəbindən olub, Şeyx Səfiəddinin müridləridirlər.
Ucan-əhalisi ağ çöhrəli,şafi məzhəbidir,isəvilərdəndə vardır
Şahrud-əhalisi deyirlər şafi məzhəbindədir,amma məzhəbləri yoxdur,çox pis tayfadılar.
Meşkin-şafi və hənəfi məzhəbindədir,
əhər- kiçik şəhərdir,havasi soyuqdur,əhalisi şafi məzhəbindədir
Kəlibər (Təbriz yaxınlığında)-əhalisi talışlar və türklərdi,hər ikisi şafi məzhəbindədi
Səlmas- əhalisi təmiz sünnü dinindədir,kürdlərlə aralarında həmişə ədavət vardır
Urmiya-əhalinin çoxu sünnü dinindədi
Aşnviye-əhali sünnüdür,120 kəndi var
Sərab-əhalisi ağ çöhrəlidi,sünnü məzhəbindədilər və qarınquludurlar
Marağa -əhalisi hənəfidir

Naxçıvan-çoxlu vilayətləri vardır,əhalisi ağ çöhrəli və şafi məzhəbindədirlər
Güştasfi (indiki talış bölgəsi)dərya kənarında yerləşir,əhalisi ağ çöhrəlidir,dilləri pəhləvi gilanidir
  Qeyd edək ki, kitabın yazarı İranlı tarixçi Həmdullah Mustovfi özü şiə məzhəbinə bağlıydı. Onun doğulduğu şəhər olan Qəzvin şəhəri XI əsrdə Nasir Xosrovun məlumatına görə Alevi hakim tərəfindən idarə olunurdu. Amma o zamanlarçın alevi kəlməsinin etiqadı anlam daşımadığını da nəzərə almalıyıq. Həzrəti Elinin soyundan gələnlərə verilən bir ünvan idi.
 Həsən bəy Rumlunun "Əhsənut Təvarix"əsərində (səhv.365) Təbrizin tutulmasından sonra yazır ki, " o zaman camaatın haqq olan cəfəri məzhəbindən xəbərləri yox idi. Çünki imamiyyə fiqhinin kitablarından ortada heç nə yox idi. Ona görə də dərin bilikli alimlərin sultanı Şeyx Cəmaləddin Mütəhhər Hillinin əsərləri cümləsindən olan və şəriətin pənahı Qazı Nəsrulla Zeytuninin şəxsi kitabxanasına mənsub olan " Qavaidi islam" kitabının birinci cildini dinlərini öyrənmək üçün istifadə etdilər.

Səfəvilər: Kürd Yoxsa Ərəb

Səfəvilərin mənşəyinə aid tarixşunaslıqda müxtəlif fikirlər səslənir. Hətta türk olduğunu iddia edənlər Səfəvilərin bostanına daş atanları milli şüur yoxsulluqunda ittiham edirlər. Əvvəcə Səfəvilərin özündə milli şüuru axtarmaq lazımdı. Sonra kimisə milli şüursuzluqda ittiham etmək olar. Bir neçə əsr sonra İŞİD-də milli şüur axtaranlar nə qədər doğru olacaqsa bu gün Səfəvilərdə də mili şüur axtaranlar o qədər doğrudur.
 Münəccimbaşı "Sahayif-ül-Ahbar" adlı əsərində Səfəvilərin soyu İmam Musa Kazıma dayandırılır.
Səfəvil\ərin mənşəyi haqqında ən etibarlı mənbə İbn Bəzzazın Səfvətüs Səfa əsaridir. İbn Bəzzaz şeyx Sədrəddinin mürüdlərindən biri olub onun sifarişi ilə 1358-ci ildə bu kitabı tamamlamışdı
indi gəlin bu kitabın 70ci səyfəsində müqəddəs şeyxin nəsəbi fəslinə nəzər salaq. Nəticə çıxarmağıda sizin öhdənizə buraxırıq
Şeyx Səfiəddin " Əbu Əl Fəth" İshaq ibn şeyx Aminəddin Cəbrayil ibn əs Salah ibn Qutbəddin Əbubəkr ibn Səlahəddin Rəşid ibn Məhəmməd əl Hafiz ibn Evaz ibn Piruz əl Kurdi Səncani "qızılı papaqlı Firuz şah" ibn Məhəmməd Şərəfşah ibn Məhəmməd ibn Həsən ibn Məhəmməd ibn İbrahim ibn Cəfər ibn Məhəmməd İsmayıl ibn Məhəmməd ibn Əhməd Ərəbi ibn Abu Məhəmməd əl Qasım ibn Əbulqasım Həmzə ibn imam Musa el Kazım ibn imam Cəfər Sadiq ibn İmam Məhəmməd Baqir ibn İmam Zeynalabdin Əli ibn imam seyidəs şühəda ibn Abdullahil Huseyn ibn Əmirəlmöminin ibn Abu Talib
Gördüyünüz kimi bu şəcərənin içərisində siz həm ərəb həm də kürd sözlərinə rast gəldiz. Qeyd edək ki, sonrakı dönəmlərdə Əbubəkiri Qütbəddinin qarşısından silmişdilər.
İndi isə kitabda keçən hekayələrə nəzər salaq
Hekayət:. Şeyx Sədrəddin buyurduki, muqəddəs şeyx deyirdi ki, bizim nəslimiz seyiddir, lakin sual vermədimki,ələvi yoxsa şərifsiz, bu şübhəli qaldi.
Hekayət: Seyid Haşım ibn seyid Həsənəl Molk Təbriz alimlərinin hüzurunda dedi ki, müqəddəs şeyx buyurdu ki, mən seyidəm, mən növbəti dəfə Təbrizə gedəndə onda gəncliyimin çiçəklənən vaxtında idim.Bir ağsaqqalı şəxs içəri girdi. Şeyx onu saymadi, sual verdilərki, şeyx bu cavana həddindən artıq ehtiram göstərdin, bu qocanı isə heç saymadın. Şeyx buyurduki, bu cavan mənim həm qonağımdır həmdə qohumumdur (seyyid olduğuyçun) mən şeyxə baxdım və soruşdum; şeyx seyiddir ve elevidir?buyurduki,bəli seyidəm,lakin soruşmadımki, Həsən yaxud Huseynin nəslindəndir
Fikir edirdim ki,niyə şeyxdən Həsəndən ya Hüseyndən olduğunu soruşmadım, 40 gün ishal xəstəliyinə tutuldum, müalicə fayda etmədi. 40 gündən sonra şeyxi yuxuda gördüm.Mübarək barmağını qarnıma qoydu və mən bundan sonra şəfa tapdım
Mənə dedi ki,seyyid! Menim övladıma Sədrəddin demədiki,mən Huseyniyəm
Hekayət: Seyyid Zeynəddin nəql edirki, şeyxin başqa oğlu xacə Mohiyəddin anasının yanına getdi və dediki, mənim qohumlarımçın süfrə aç, anası dedi: Onlar seyyidlərdir, necə sənin qohumların olurlar? Şeyx cavab verdi, düz deyirsən ,onlar qohumum kimidirlər və bizim nəsəbimizdə seyyidlik var
Hekayət: Firuzun nəsəbi kürdlərə gedib çıxır,beləki, şeyxin övladlarından biri İbrahim Adhim bir kürd padşahı idi. Səncar tərəfdən gəlmişdi və Azərbaycanı tamamilə işğal etmişdi. Muğan nahiyəsi, Aran ,Alivan, Darbum əhalisi tamam kafir idilər. Burda islam dinini təbliğ etdilər və müsəlmanlığı gətirdilər/
Firuza bu bölgəni tutmaq müyəssər oldu. Erdəbil vilayəti ona tabe oldu və vergi verdi və bu Firuz qızılı papağı ilə məşhur idi.Böyük var dövlət sahibi idi.Çox həzz verici nitqi vardı.Gilan meşəsinin kənarında məqamı vardi.İxtiyar yaşına çatanda var dövlətinin qalanını kasıblara payladı. Sonra haqqa qovuşdu.
Onun yerine keçən oğlu Erdebilin kəndlerindən Esfernacan kəndinə köçdü və ölənə qədər orda qaldı
Ondan sonra onun övladı Məhəmməd Hafiz keçdi və 7 ildən sonra itgin düşür. Axtarışlar heç bir nəticə vermir və yasını saxlıyırlar. 7 ildən sonra qəflətən görürlər Məhəmməd innabı geyimlə evdə durub.Başında ağ çalma vardı və kəmərinə quran kəlamları yazılmışdı. Xalq onu gördükdə çox təəcübləndi və sevindi. İtməsinin səbəbin ona soruşduqda dediki,məni cinlər qaçırıb və bu 7 il müddətində mənə quran və vacib elmləri öyrətdilər.

Ondan sonra övladlarından Məhəmməd Səlahəddin Rəşid gəldi. İqamətgahı Kəlxuran kəndində idi.

Ondan sonra oğlu Qütbəddin gürcülərin hücumuna qədər Kəlxuranda idi.Gürcülərin hədəflərindən biri Ęrdəbil idi. Qətl,ölü soyanlıq və yağmalamayla məşğul oldular,bir neçə min müsəlmanı qətl etdilər.

Qeyd edəkki Səncar İraqın şəhərlərindən biridir. İbn Bətutənin səyahətnaməsində Səncar kürdlərin yaşadığı şəhər kimi zikr edilir

  İbn Bəzzaz Səfvətis-səfa əsərində Şeyx Sədrəddindən rəvayət edir ki,bir gün şeyx indi müqəddəs qəbir olan öz məqamında oturmuşdu,xoş söhbətlər edirdi.Qəfildən dövrunun böyüklərindən olan Alişah  içəri girdi. Ebu Səid padşah onu atası adlandırırdı.Şeyxi hayasizcasına kənara çəkib, Təbriz dilində dedi: "گو حریفر زاتہ " ( gu herifer jate) yəni sözünü qısa kəs,rəqibin gəldi.Bu sözləri deyərkən əlini şeyxin mübarək çiyninə vurdu və şeyxi qəzəbləndirdi
  Yuxarıda keçən ifadə kürdcədən tərcümə olunur. Sual meydana çıxır ki, kürdcənin heç bir əhəmiyyət daşımadığı dövrdə niyə kürdcə öyrənməyə və danışmağa ehtiyac duymuşdular. Cahanşahın vəqfnamələrində də bu sülalə  sünnü kürdlər adlandırılır.
Müasir dövr tarixçilərindən Faruk Sumer Səfəvilərin kürd olmasını iddia edir və bunları yazır: 
 " Həqiqətən xanədanın seyyidliklə heç bir əlaqəsi olmayıb Firuz şah adlı Sincarlı bir kürdün nəslindən gəlməsi şübhəsizdir. Təxmin etmək olar ki, Səfiyyədin İshakın atası Firuz şah, kürdlərin X əsrdə Azərbaycan və Arrana yayılması əsnasında Ərdəbilə  gəlmiş və şəhərin yaxınlığında yerləşmişdir.
  Ümümiyyətlə Osmanlı dövlətinin o dönəminə aid mənbələr Səfəvilərin Əli nəslindən olmasını qəbul etmirdilər. Onların bu xüsusda yalana əl atdığını bildirirlər.
  Yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi, Firuz şah qızılı papağı ilə tanınırdı,ola bilsin ki, qızılbaşların qırmızı papağ qoymasıda buna əsasən seçilib.
  
   

BeğenDaha fazla ifade göster

Yor